Adis Begovic

Prica o uspjesnim mladim ljudima iz nasih krajeva, rastjeranih po svijetu je toliko da pomalo i sam sebi postajem dosadan ponavljajuci iste fraze. Mozda ih je muka natjerala da se izbore za svoje mjesto pod suncem, ali, jedno je sigurno: imali smo i imamo pametnu mladost, koja se iskazala u trenucima kada je to bilo najteze. Primjera je na pretek.

Danas predstavljam jednog od veoma uspjesnih inzinjera, one, ako je tako mogu nazvati, srednje generacije. Adis Begovic, nas sugradjanin, koji sada zivi u Linkopingu, Svedska, svoje znanje, steceno u domovini, sada ‘prodaje’ Svedjanima, kao i mnogi drugi strucnjaci za koje u starom kraju nema mjesta. Da ne bih prepricavao vec napisano, evo prenosim sta je o Adis napisao za mene nepoznati autor:

Adis Begović, tvorac operacionog robota u Univerzitetskoj klinici u Likopingu

Dr. Da Vinci BANJALUČKOG GENIJA

U Švedskoj je obavljena prva laparoskopska operacija raka prostate uz pomoć operacionog robota Da Vinci. Dodatnu oprema koja znatno poboljšava tehnološke mogućnosti robota osmislio je Banjalučanin Adis Begović, informatički inžinjer koji od rata živi i radi u Linkopingu.

Banjalučanin Adis Begović, 41- godisnji inžinjer informatike i računarskog programiranja, od 2004. godine radi u Univerzitetskoj bolnici u švedskom gradu Linkopingu na poslovima nabavke i supporta medicinsko-tehničke opreme. Jedan je od 12 support engeneers. Skromni porodični čovjek, suprug Bugojanke Mubere i otac 13-godisnjeg Adnana i 11-godisnjeg Anesa, nedavno je preko svojih švedskih veza u bolnici u Linkopingu poslao za Opću bolnicu u Sanskom Mostu opremu za laparoskopske operacije, aparat za anesteziju, elektroskalpel, dijagnostički ultrazvučni aparat i jos nesto sice. Begović se na taj korak odlučio slučajno, naletivši na web site sanske bolnice kojoj nedostaje oprema. Slučajno se i otkrilo u e-mail korespondenciji sa Sanjanima da Begović nesto radi sa medicinskim robotima.

Potencijal i elan

Prvog novembra 2007. godine na Univerzitskoj bolnici u Linkopingu, svjetskom edukacionom centru za anesteziologe, urađena je prva endoskopska (laparoskopska) operacija u Evropi uz pomoć robota sa HD kamerama. Operiran je rak prostate. Adis Begović je bio taj stručnjak koji je osmislio dodatnu opremu za operacioni robot Da Vinci. Nenaviknut na reklamu, jedva je pristao da razgovaramo o njegovom svakodnevnom poslu. - Ti si kao moja Berka, i ona mi uvijek govori kako ću propasti zbog toga što šutim. Meni, međutim, ne smeta što su ne­ki iz moje bran­še zahvaljujući reklami postigli objektivno više nego što zaslužu­ju po znanju. Meni je važno ne­što drugo - što ja znam da sam iznad njih - objasnjava Begović svoju filozofiju karijere.

Begovići su ugledna banjalučka porodica koja je do strašnog zemljotresa 27. oktobra 1969. onog od osam Merkalijevih i šest Rihterovih bila vlasnik zemlje na Boriku. Adis je odrastao na Hisetima. Potkraj 80-tih suvlasnik je prve privatne kompjuterske firme AZA inžinjering u Banjoj Luci.

Imali smo nevjerovatan potencijal i elan. Nas nekoliko momaka u tako avansiranoj i novoj oblasti nudili smo tadašnjim privrednim gigantima naše znanje i usluge iz računarske tehnologije. Poslije nas došle su i druge firme sa informatičkim predznakom, ali mi smo bili prvi - prisjeća se Adis.

I tu se negdje završava banjalučka priča.

Stalno usavršavanje

Godine 1993. napusta Hisete sa djevojkom Muberom koju će u Švedskoj svi zvati Berka. Hiseti se danas zovu Kočićev Vijenac, Mejdan Obilićevo, Šehitluci Banj Brdo, Šeher su Srpske Toplice. Tako da je možda i normalno što su Adis i Berka u Linkopingu. Tu su rođeni Adnan 1994. i Anes dvije godine kasnije. Berka, inače prosvjetni radnik, radi u fabrici slatkiša Clottea Fazer. Adisova majka Beisa, diplomirani inženjer elektrotehnike i nekadašnji rad­nik Rudi Čajaveca živi u sinovljevom komšiluku. – Ja sam počeo u dvije manje informatičke firme, a onda je došlo nešto zanimljivije sa Nokiom i potom sa Ericcsonom gdje sam ra­dio kao support engineer u produkciji. Nakon toga prelazim na Univerzitetsku bolnicu u Linko­pingu - priča Adis. Begović pokriva oblast nabavke medicinske opreme za hirurške sale i jedan dio intenzivne njege. Elektronski mikorskopi, elektrohirurški aparati, endoskopski stubovi, monitori za praćenje stanja pacijenata na intenzivnim odjelima. Sa dvojicom kolega sve su monitore povezali u jednu računarsku mrežu i ako se zna da ta mreža ima svega 30 servera, jasno je o kakvoj se moćnoj virtuelnoj tehnici radi. Osim nabavke opreme Begović obučava osoblje za rad, proučava dokumentaciju i prati funkcioniranje opreme.

Institut za medicinsku tehniku u Linkopingu Begovićeva je istraživačka baza. Tu se u režiji Univerzitetske bolnice rade naučno-istrazivacki projekti. - Radimo na projektu uvođenja robot-tehnike u operacione sale. Nedavno smo kupili našeg prvog operacionog robota Da Vincia i uklopili ga u jedan informatičko-vizuelni sistem koji ovdje nazivamo Robot salen. Sistem jos nije završen, radimo etapno, prvu fazu smo priveli kraju.

Uporedo se gradi novi operacioni odjel sa 20 moderno opremljenih sala, a jedna od njih biće sala za robote. Ona će biti specijalno opremljena i prilagodena za robot-operacije - objasnjava Adis. Robot se trenutno upotrebljava za urološke operacije (rak prosta­te), a od naredne godine radit će se ginekoloske i endoskopske ope­racije u općoj hirurgiji.

Bosansko jezero


Švedski Begovići kojesu do 1992. zvali Begovići sa Borika, dvaput dnevno stižu sa djecom otići na vaterpolo i plivačke treninge. Stariji Adnan na proljeće će na pripreme juniorske reprezentacije Švedske u vaterpolu, Anes je odličan nogometaš i vaterpolist.

Prije tri godine nas desetak Bosanaca osnovali smo ribarsko udruženje SJON, znači jezero. Članove kluba moram reklamirati, to su: Feriz, Hakija, Marko, Amir, Refa, Suad, Miki, Tone, Asmir i Adis. Ja sam jedan od osnivača udruženja i trenut­no sam sekretar kluba koji nam služi za okupljanje i druženja na jezeru. Jezero smo iznajmili na period od pet godina i redovito ga poribljavamo - priča Adis koji bogznakako stigne i da radi u svojoj privatnoj konsultantskoj firmi koja se bavi oblašću nabavke medicinsko-tehničke opreme za pri­vatne klinike.

Kada dolaze u Bosnu, ljeti obavezno idu do Berkinih u Bugojno, a zimi na Vlašić. Na proljeće će Adis pokušati pronaći slobodno vrijeme da sa djecom trkne do Milana na utakmicu Intera u kome igra Banjalučanin Zlatan Ibrahimovic.

Robot u punom kapacitetu - Uskoro ce se operacijama moci upravljati putem interneta iz bilo kojeg kraja svijeta. Znaci, preko dana operacije izvode hirurzi sa Univerzitetske bolnke u Linkopingu,, a nocu kon-trolu nad robotom preuzimaju kolege, recimo iz Austraiije. Mozda i iz Banje Luke... jednoga dana. Tako bi se kapacitet operacione sale i robota mogao koristiti puna 24 sata. Mi takvu tehniku manje-vise vec posjedujemo, Ostaje problem si-gumosti povezivanja preko opce informaticke mreze inter­neta. Naravno, zbog virusa - objasnjava Begovic.

Robot je kupljen od američke kompanije Intuitive Surgical i koštao je sedam miiiona dolara, a dodatna oprema jos tri miliona. Intuitive Surgical ima pa­tent na robottehniku i jedini u svijetu prave medicinsko-tehničke robote.


Učestvovao sam u kupovini Da Vincija kao tehnički konsultant i onda sam ga povezao sa ostalom dodatnom opremom na način koji sam ja osmislio. Ukratko, povezani su robot-upravljačka konzola sa robot-pacijent konzolom i sve to sa video-stubom (HD) i onda slika koju operater prenosi u HD formatu na dva 19-inčna monitora koji su jedan naspram drugog. I onda još jedna kamera visoko na zidu koja snima cijelu operacionu salu. Taj signal skupa sa signalom sa endokamere robota bežičnim putem na je­dan LCD monitor od 32 inca ko­ji je montiran ispred operacione sale. Monitor ima picture in picture funkciju tako da na maloj slici vidiš salu iz visine, a na velikoj endoskopski operacioni zahvat. Monitor ima stereo zvučnike koji su bežično pove­zani sa upravljačkom konzolom za kojomje operater koji objašnjava pojedine momente operacije. Oni koji su van operacione sale (npr. studenti medicine) koji prate operaciju na 32-inčnom monitoru mogu, dakle, i da čuju sta se radi. Tu je još jedan elektrokirurski skalpel Valleylab Trad koji se upravlja preko konzole robota, zatim Dokumenteringssystem (specijalni DVD burner sa hard discom) i jos nekoliko sitnica - kaze Begović.