Jaroslav-Jarko Plecitý

Jaroslav Plecitý se rodio 01. augusta 1901. godine u Kladnu, gdje je stekao prva saznanja o muzici, a potom se školovao na praškom Konzervatorijumu, na odsjeku za dirigovanje i na odsjeku za orgulje. Bio je češki dirigent, kompozitor i pedagog koji je živio i djelovao na prostoru bivše Jugoslavije.

            

Nakon završenih studija, zaposlio se u Narodnom pozorištu u Mariboru, gdje je uspješno debitovao 28. aprila 1922. s operom Prodana nevjesta (B. Smetana) koja je pod njegovim vodstvom izvedena jos 14 puta. U Mariboru je boravio oko godinu dana – kratko, ali dovoljno da bude zapažen – samo riječi hvale i od strane kritičara i od strane publike.

Potom je prešao u Narodno kazalište u Splitu i nastavio da gradi svoju dirigentsku karijeru. Ovdje su ga odmah po dolasku oslovljavali sa „Maestro Jarko Plecity“ – članovi ansambla, kritičari i publika. Bio je i nastavnik pjevanja i horovođa mješovitog đačkog hora u Gimnaziji i horovođa Splitskog muzičkog društva „Zvonimir“.

1927/29. – Narodno pozorište u Skoplju, gdje je tokom 1928. radio i kao horovođa muškog hora „Vardar“ koji je 1927. zapao u krizu i te godine nije održao nijedan koncert. Plecity je prihvatio da vodi hor i nakon višemjesečnog uvježbavanja uspio mu je vratiti staru slavu.

1929/30. – dirigent Beogradske operete u sali „Kleridž“ na Terazijama, kada je ansambl operete brojao 110 članova.  

Nakon kratkog boravka u sarajevskom Narodnom pozorištu, došao je u Banjaluku, marta 1931. i zaposlio se u Narodnom pozorištu Vrbaske banovine, gdje je istovremeno bio i dirigent i muzički rukovodilac.

Njegov banjalučki opus čine drame: On (S. Ćorović), Dve sirotice (A. d’Eneri), Marija, kći puka (Sen-Žorž, Ž. Bajard), Na poselu (V. Aleksandrov, M. Staricki), Vrbašanka (S. Bjelovuk), Devojačka kletva (Lj. Petrović), Uobraženi bolesnik (Ž. Molijer), Riđokosa (Š. Lukači), Aiša (S. Ćorović), Seoska lola (E. Tot, S. Deskašev), Mrak (P. Petrović), Florentinski šešir (E. Labiš), Tašana (B. Stanković), Dorćolska posla (I. Stanojević), Nahod (B. Nušić), Karađorđe (M. Cvetić), Suđaje (Lj. Petrović), Dubrovačka trilogija (I. Vojnović).

Zatim njegove kompozicije za pozorišne komade s pjevanjem: Tri bekrije (J. Nestroj), Zlatija (O. Đikić), Kvadratura kruga (V. P. Katajev), Požar strasti (J. Kosor), Jovanča Meraklija (D. Đ. Cvetković), Iz našeg vilajeta (M. Kostić).

Prve operete: Mamzel Nituš (Erve), Jesenji manevar (I. Kalman), Adieu Mimi! (R. Benatcki), Kneginja čardaša (I. Kalman), Orlov (B. Granihšteten), Mala Floramye (I. Tijardović), Barun Trenk  (S. Albini), Bosanska ljubav (A. Pordes), Tri djevojčice (H. Berte), Ja te varam, jer te volim (R. Ervin), Poljačka krv (O. Nedbal) izvedene su pod dirigentskom palicom Jaroslava Plecitija, a naše pozorište je tom prilikom bilo ispunjeno do posljednjeg mjesta. I upravo pod njegovim vodstvom Narodno pozorište Vrbaske banovine je dostiglo svoj vrhunac.

Veoma je značajan njegov rad u RKUD „Pelagić“. Prvi nastup s horom „Pelagića'“ je imao 20. augusta 1935, kada su kožarski radnici održali zabavu u prostorijama Radničkog doma u korist svojih nezaposlenih drugova i odmah nakon nastupa rad im je bio zabranjen. Kasnije je hor nastavio sa radom i redovno nastupao na svim radničkim priredbama.

Bio je horovođa i Jugoslavenskom muslimanskom pjevačkom društvu „Sloga“ i Hrvatskom pjevačkom društvu „Nada“. Na 2. festivalu Hrvatskog pjevačkog saveza koji se održavao 05. i 06. juna 1937. u Zagrebu, „Nada“ se pod vodstvom Plecitija predstavila s pjesmama Bosančica (R. Taclik) i Iz stare Bosne (J. Plecity), te u konkurenciji od 52 hora osvojila drugu nagradu.   

Nakon protjerivanja iz Banjaluke, kada ga je policija uslovila da u roku od 48 časova napusti grad (jun 1937.), a razlog je njegovo djelovanje u „Pelagiću“, odlazi u Narodno pozorište Moravske banovine u Nišu, 1937/39. Tu se susreo sa bosansko-hercegovačkim književnikom R. Filipovićem, i sklopili su ugovor novembra 1939. da za njegov pozorišni komad s pjevanjem pod nazivom Otkako je Banjaluka postala komponuje muziku. Premijera je bila u sarajevskom Narodnom pozorištu 1939, a u Narodnom pozorištu Vrbaske banovine u Banjaluci 14. februara 1940. Komad se 1939/40. s velikim uspjehom prikazivao u Banjaluci, Sarajevu, Mostaru i u brojnim amaterskim pozorištima širom BiH. 

Put ga dalje vodi u Podgoricu, gdje se zaposlio u Muzičkoj školi kao nastavnik i uporedo vodio pjevačko društvo „Branko“, a od 1940. do okupacije je bio i direktor pomenute škole.

Krajem marta 1942. su ga uhapsile talijanske vlasti i otada će biti u ropstvu u logorima u Albaniji, Italiji i Njemačkoj sve do završetka rata. I kada je bio u zarobljeništvu, naš Jarko se nastavio baviti muzikom, onoliko koliko su dozvoljavale tadašnje okolnosti. Vodio je hor i komponovao sljedeće kompozicije: Zavičaju, Poruka Crnogorcima, Nad Kavajom i Palim Crnogorcima.

1945/48. – ponovo je u Narodnom pozorištu u Banjaluci. Na otvorenju pozorišta 03. novembra 1945. Plecity je glumio Sedlica u Nušićevoj drami Hadži-Loja. Dirigovao je orkestrom pri izvedbi sljedećih djela: Zona Zamfirova (S. Sremac), Družina junaka (B. Ćopić), Koštana (B. Stanković), Đido (J. Veselinović, D. Brzak).

Kada se 1946. radilo na osnivanju Muzičke škole, ponuđeno mu je mjesto direktora, ali on je to odbio i preporučio je Vladu Miloševića. U periodu 1946/48. radio je kao honorarni, a 1948/52. kao redovni nastavnik klavira.

Nastavio je voditi i hor „Pelagić“ koji je tada imao dva dirigenta Dragana Šajnovića i Jaroslava Plecitija. Prvi koncert, koji su obojica vodili održao se 31. decembra 1945. u Fiskulturnom, a ranije i sada u Sokolskom domu. Otada je hor „Pelagić“ redovno učestvovao na raznim manifestacijama, koncertima i festivalima.

U poslijeratnom periodu komponovao je scensku muziku za pozorišne komade s pjevanjem: Crvenkapica (V. Nazor), Hiljadu i druga noć (J. Kušan), Ulični svirači (P. Šurek).

Od 1952. opet je u Narodnom pozorištu, a njegova prva poslijeratna premijera je opereta Adieu Mimi! (1952). Slijede Mala Floramye i Mamzel Nituš (1953).

18. marta 1954, sindikalna podružnica, uprava Narodnog pozorišta i „Pelagić“ su organizovali proslavu 30. godišnjice njegovog umjetničkog rada, na kojoj je Plecity dirigovao operetom Zemlja smiješka. Iste godine otišao je u Titograd, gdje je radio kao urednik muzičkog programa na Radio-Titogradu i istovremeno vodio hor „Stanko Dragojević“. Tu ostaje do 1958. kada je penzionisan, da bi se potom vratio u Banjaluku.

Za njegov veliki doprinos muzičkom razvoju našeg grada dodijeljena mu je nagrada „Veselin Masleša“ 1959.

 

Vlado Milošević i Jaroslav Plecity, Banjaluka, 1960

 

Za one koji su ga poznavali, bio je blag i povučen, ali kada se radilo o muzici nije bilo popuštanja. Ženio se dva puta. Prva supruga mu je bila pozorišna glumica Tereza Fogl, rodom iz Sarajeva, a druga Banjalučanka Ana Volak. Umro je 18. januara 1961. godine u Banjaluci. 

Grob Jaroslava Plecitija na groblju „Sveti Marko“

U njegovu čast 1990. godine profesor Stjepan Blažević je osnovao i vodio Gradski hor „Jaroslav Pleciti“, a nakon njegove smrti 1991. hor je naredne tri godine, tj. do prestanka postojanja hora vodila profesorica Fatima Gušić.

A grad se odužio našem slavnom sugrađaninu ulicom.

Koristim priliku da zamolim sve osobe koje posjeduju fotografije na kojima je Jaroslav Plecity sa suprugama, sa ansamblom, sa „Pelagićem“, itd. da ih proslijede na ovaj sajt. Unaprijed se zahvaljujem.

Branka Rašeta